Ο Σύλλογος των απανταχού Οξυλιθιωτών αιτήθηκε την καταγραφή του πανηγυριού μας του 15 Αύγουστου από την Ακαδημία Αθηνών – Κέντρο Λαογραφίας  το 2017 (βλέπετε την παρακάτω επιστολή).

Ο κος Καραχρήστος Γιάννης, ερευνητής στο Κέντρο Λαογραφίας επισκέφτηκε τον Οξύλιθο για τρεις μέρες και έκανε την πρώτη επιτόπια έρευνα. Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας είναι,  μεταξύ άλλων, και το άρθρο που δημοσίευσε στο περιοδικό Ethnologia Balkanica (τόμος 20/2020) – περιοδικό ανθρωπολογίας της Νότιοανατολικής Ευρώπης με τίτλο “Dealing with emotions in the field and from the field. The researcher s role.”

Το παραθέτουμε για τους αναγνώστες της ιστοσελίδας με τις θερμές ευχαριστίες μας.  Παρακαλώ πατήστε εδώ.

Θέμα: Αίτημα καταγραφής του πανηγυριού του 15Αύγουστου στον Οξύλιθο Κύμης, Εύβοια, από το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Κύριοι,

Ο Σύλλογος των απανταχού Οξυλιθιωτών ο Ευαγγελισμός λειτουργεί εδώ και 40 χρόνια (έτος ίδρυσης 1976). Η συνεισφορά του στο χώρο του πολιτισμού και της επίλυσης τοπικών προβλημάτων υπήρξε συνεχής.
Διαθέτει δανειστική βιβλιοθήκη με 7.000 βιβλία η οποία λειτουργεί 3 φορές την εβδομάδα. Στη βιβλιοθήκη έχουν συγκεντρωθεί και βιβλία που αφορούν την περιοχή και την ιστορική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή του τόπου.
Στον Οξύλιθο που με βάση την απογραφή του 2011 έχει 1.149 κατοίκους υπάρχουν μνημεία της αρχαιότητας όπως το Βιγλατούρι (8ος π.Χ. αιώνας), 3 βυζαντινές εκκλησίες, μεταβυζαντινά μνημεία όπως το μοναστήρι Μάντζαρη και τόποι φυσικού κάλλους όπως η θέα από το εσβεσμένο ηφαίστειο στο λόφο του Ευαγγελισμού, οι εκβολές του ποταμού Μανικιάτη κ.α
Το καλοκαίρι στον Οξύλιθο οργανώνεται εδώ και χρόνια πανηγύρι στην εορτή της Παναγίας. Το πανηγύρι αυτό δεν γνωρίζουμε πότε ξεκίνησε. Η εκκλησία στην οποία γίνεται η παρασκευή του φαγητού-στιφάδο για μεγάλο αριθμό συνδαιτυμόνων (πάνω από 5.000 μερίδες φαγητού προσφέρονται εκείνη την ημέρα) από όσο γνωρίζουμε δεν έχει καταγραφεί από την Ακαδημία Αθηνών και ιδιαίτερα από το Κέντρο Λαογραφίας.
Επειδή συγκεντρώνουμε υλικό για το χωριό και έχουμε προχωρήσει και σε μια τιμητική έκδοση ενός βιβλίου του Κίμωνα Σταματούρου ο οποίος αρθρογραφούσε στην εφημερίδα του Συλλόγου για 30 και πλέον χρόνια, σας αποστέλλουμε μαζί με το αίτημα για καταγραφή του πανηγυριού εκ μέρους του Κέντρου Λαογραφίας ότι γραπτό σχετικό κείμενο έχουμε στη διάθεσή μας.
Η καταγραφή του πανηγυριού αποτελεί μια χρονοβόρα διαδικασία γιατί η προετοιμασία του ξεκινά 2 μήνες πριν την ημέρα της γιορτής. Και βέβαια κορυφώνεται ο εορτασμός για ένα διήμερο πριν τη γιορτή του 15 Αύγουστου.
Δεχτείτε εκ των προτέρων τις ευχαριστίες μας.
Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση.

Με τιμή
Η πρόεδρος                        Η γεν. γραμματέας
Παπαϊωάννου Μαρία      Σούκη Έλενα
6945709762                        6945898001

Διεύθυνση επικοινωνίας:
Βιβλιοθήκη Οξυλίθου
34003 , Οξύλιθος Κύμης Εύβοια , email:Oxylithos.library@gmail.com

Ο Σύλλογος των απανταχού Οξυλιθιωτών ο Ευαγγελισμός μεταξύ άλλων ενδιαφέρεται για τα έθιμα του χωριού, την καταγραφή τους και τη συγκέντρωση ιστορικών στοιχείων που τεκμηριώνουν τη δράση των ανθρώπων στην περιοχή στο πέρασμα του χρόνου.
Το έθιμο του πανηγυριού το 15 Αύγουστο προς τιμή της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου αποτελεί σημαντικό σύμβολο θρησκευτικής και λαϊκής συμμετοχής των κατοίκων. Το έθιμο αυτό χάνεται μέσα στον χρόνο. Τα κείμενα που ακολουθούν του Κίμωνα Σταματούρου, της Βούλας Γλυκού -Ξυπολιά και της Ελένης Μαργαρίτη αποτελούν γραπτές αποδείξεις του εθίμου πλαισιωμένες με μαρτυρίες παλαιότερων.
Το πανηγύρι με το στιφάδο διοργανώνεται στον προαύλιο χώρο της Βυζαντινής εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου ο οποίος είναι κατάλληλα διαμορφωμένος για να δεχτεί τις εστίες των 150-170 καζανιών που θα παρασκευάσουν το φαγητό (περίπου 5.000 μερίδες).
Η προετοιμασία του πανηγυριού γίνεται από Επιτροπή που διορίζει ο Μητροπολίτης Καρυστίας κάθε χρόνο στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των φορέων του χωριού (Τοπικό Συμβούλιο, Σύλλογος Οξυλιθιωτών, Σύλλογος γονέων και μέλη από τις εκκλησιαστικές επιτροπές των ενοριών του χωριού: Αγίου Αθανασίου και Αγίων Αναργύρων).
Η επιτροπή έχει ως έργο να οργανώσει την προετοιμασία του πανηγυριού που σημαίνει καθαρισμός του χώρου, παραγγελίες για την αγορά κρέατος, κρεμμυδιών και όλων των αναγκαίων για την παρασκευή του φαγητού, το γάνωμα των καζανιών, τη διοργάνωση εράνου σε όλες τις συνοικίες του χωριού και την τελική προετοιμασία του φαγητού που ξεκινά την παραμονή και συνεχίζεται για όλη τη νύκτα μέχρι ανήμερα το μεσημέρι της γιορτής.
Η παρασκευή του φαγητού γίνεται, στο μεγαλύτερο μέρος της, με εθελοντική εργασία των Οξυλιθιωτών οι οποίοι θεωρούν σημαντικό για το χωριό και τους ίδιους την επανάληψη του εθίμου που παρέλαβαν από τους προγόνους τους.
Ο προαύλιος χώρος της Κοίμησης της Θεοτόκου (εκκλησία του 14ου αιώνα με θαυμαστές τοιχογραφίες, συντηρημένη το 2012, από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας) άλλαξε την περίοδο της δεκαετίας του 1970. Παλαιότερα, όπως αναφέρει στο διήγημα της, η Βούλα Γλυκού- Ξυπολιά (1947) κάθε οικογένεια έστρωνε κάτω από ένα δέντρο και έτρωγαν όλοι μαζί. Τα σκεύη και όλα τα χρειαζούμενα μεταφέρονταν με κοφίνια και στάμνες και η συνεύρεση όλων δημιουργούσε μια ευχάριστη αίσθηση ένωσης των ανθρώπων του χωριού.
Από το 1970 και μετά ξεκινάει η κατασκευή των τσιμεντένιων τραπεζιών στον προαύλιο χώρο ως ανάγκη εκσυγχρονισμού (!) της διαδικασίας. Ήταν η εποχή στην Ελλάδα (λίγο πριν, λίγο μετά) που οτιδήποτε παλιό ή το πετούσαμε ή το εκσυγχρονίζαμε. Κάθε οικογένεια ή όποια μπορούσε και ήθελε, αγοράζει ένα τσιμεντένιο τραπέζι όπου θα έτρωγε με φίλους και καλεσμένους, καθήμενοι όλοι σε τσιμεντένιους πάγκους που πλαισίωναν το τραπέζι τους.
Η «εμπορευματοποίηση» του πανηγυριού και η οργάνωση της εμποροπανήγυρης έξω στο δρόμο, εμπρός από το χώρο της εκκλησίας, η αγορά των περισσότερων υλικών στη πιο συμφέρουσα τιμή (του κρέατος και των άλλων αγροτικών προϊόντων) σηματοδοτεί μια στροφή του πανηγυριού ώστε να εξυπηρετηθεί η λειτουργία του εθίμου με βάση τις σύγχρονες συνθήκες. Επιπλέον τα υλικά για την παρασκευή του φαγητού δεν επαρκούσαν από την ντόπια παραγωγή του χωριού μια και οι προσφορές των ντόπιων σταδιακά είχαν εκλείψει. Όλα αυτά άλλαξαν τη σημασία πολλών κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των συμμετεχόντων, με τέτοιο τρόπο ώστε σήμερα, γίνεται δύσκολο να καταγραφούν οι πρακτικές του «χθες» και η διαφορά τους με την σύγχρονη μορφή του πανηγυριού.
Το γλέντι παλαιότερα γινόταν σε όλα τα καφενεία και τις ταβέρνες του χωριού με λαϊκά όργανα και ντόπιους οργανοπαίχτες. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες όπου το γλέντι να γινόταν στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας.
Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από τα Αρχεία του Νομού Ευβοίας και είναι έργο του Θεόδωρου Σκούρα, ιατρού, σπηλαιολόγου και συλλέκτη λαογραφικού υλικού από ολόκληρη την Εύβοια.
Τέλος, το ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ιωάννου με τίτλο «Οξύλιθος-Το στιφάδο της Παναγιάς» πριν περίπου 20 χρόνια καταγράφει πτυχές του εθίμου. Οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του φαγητού είναι ενδεικτικές: 6 τόνοι ξύλα, 4 τόνοι κρέας, 2,5 τόνοι κρεμμύδια, 300 κιλά λάδι. Στην προετοιμασία συμμετέχουν περίπου 200 άτομα.

« …Κι όταν πεια έφτασε του πανηγυριού η μέρα, από τα ξημερώματα άρχισε να μαζεύεται ο ξένος κόσμος, από τα γειτονικά χωριά κι απ΄ τη Χαλκίδα ακόμα, και λίγο πριν από το μεσημέρι ήλθε κι ο άγιος Δέσποτας με το σχολείο των ορφανών του και πολλούς ακόμα ρασοφόρους.
Το πανηγύρι γινόταν σ’ ένα κοντεινό ερειπωμένο εξωκκλήσι, που ήτανε οι τοίχοι του ζωγραφισμένοι με ξεθωριασμένες εικόνες των αγίων μας και που οι Τούρκοι, στης σκλαβιάς τα χρόνια είχανε, τρυπήσει κι είχανε κουφώσει τα μάτια των αγίων της. Κι έτσι τώρα ήτανε δίχως μάτια η Παναγία, δίχως μάτια ο Παντοκράτωρ κι’ ο Χριστούλης, δίχως μάτια οι Άγιοι κι όλοι οι Προφήτες…
Όλο το χρόνο η εκκλησούλα ήτανε κλεισμένη κι έρημη. Από τα ψες όμως ήρθανε πολλά κορίτσια, βγάλανε τις αράχνες απ΄ τις γωνιές και τις εικόνες, που τις είχανε σκεπάσει, σαν ψιλές μακρυές μαντήλες, σκούπισαν κατά γης το πλακόστρωμα, έπλυναν κι άναψαν τα καντήλια της κι ακόμα στην εξώπορτα φτιάξανε μια μεγάλη αψίδα από δεντρολίβανα και σκοίνια. Ένα άσπρο του αργαλειού σεντόνι με τις φαρδειές δαντέλλες του, το άπλωσαν απάνω σ΄ ένα κατακαίνουργο εικονοστάσι, που τώφεραν απ’ το καθολικό και τώστησαν έξω από το εξωκλήσι κι’ απάνω του τοποθετήσανε μ’ ευλάβεια της Παναγίας τη θαυματουργή εικόνα. Σήμερα πιστεύανε, πως η Παναγία περισσότερο από τις άλλες μέρες, άκουγε ολονών τις επιθυμίες και γρήγορα τις πραγματοποιούσε. Μα για νάναι πειο σίγουροι οι χωρικοί, πως η Παναγία θάκανε αυτό που ζήταγαν, την δοκίμαζαν βάζοντας ένα ασημένιο φράγκο επάνω στο τζάμι της εικόνας. Κι αν η Παναγία έστεργε στη θέλησί τους, τότε κράταγε την προσφορά τους, που έμενε εκεί στο τζάμι της εικόνας, αλλοιώτικα, πράγμα σπάνιο στη σημερινή ημέρα, έπεφτε και κύλαγε κατάχαμα. Πολλοί μάλιστα λέγανε, πως κάποιος επιτήδειος επίτροπος άλειβε κρυφά απ΄ το πρωί με λίγη κόλλα το τζάμι της εικόνας, για να κολλούν αμέσως όλα τα’ ασημένια φράγκα και να μαζεύη όλα τα λεπτά η εκκλησία απ’ τους απλοϊκούς χωριάτες. Μα δεν βαρυέστε!!! Αυτά ήταν ψέμματα, που τάλεγαν οι κακές και άπιστες γλώσσες, που δεν θέλαν να πιστέψουν θαύματα στη σημερινή εποχή μας… Κι όμως αυτό γινότανε!!
Στο ίδιο αυτό προαύλιο, πούταν χτισμένη η εκκλησούλα, βρισκόταν κι ένα υπόστεγο- μαγειρείο, περισσότερο από εικοσιπέντε μέτρα μάκρος, που στα χτιστά καζανοστάσια του, πάνω από εκατό καζάνια με το νόστιμο βωδινό στιφάδο τους, ξέχυναν τη μυρωδιά τους σ’ όλη αυτή την περιφέρεια, που ξελύγωναν τους νηστικούς προσκυνητάς της.
Κάτω από εληές κι από καλύβες φτιαγμένες με πλατάνια, ήταν στρωμένα έτοιμα τα τραπέζια, με τα απλά πήλινα σερβίτσια τους, που θα καθόνταν όλο το χωριό να φάνε το κοινό συσσίτιο, που τους προσέφερε η Παναγία. Πρόχειρα καφενεδάκια εκεί στημένα πρόσφεραν τα αναψυκτικά τους στους πανηγυριώτες, με την ανυπόφορη του Αυγούστου ζέστη· κι όταν το μεσημέρι δόθηκε το σύνθημα με το πνιχτό βουιτό μιας ραγισμένης καμπάνας, πούταν σε μια ελιά κρεμασμένη, ο Δέσποτας με την ακολουθία του, άρχισε το διάβασμα των καζανιών, που άχνιζαν.
Δυο όμορφα κορίτσια, τα πειο όμορφα πούταν σε κείνη τη συνάθροιση, κρατούσανε με τα χέρια τους της Παναγίας το εικόνισμα φορτωμένο με στεφάνια από βασιλικούς και καντηφέδες. Όλος ο κόσμος-ατελείωτα κοπάδια από μυρμήγκια, ντόπιοι και ξένοι, που ήρθαν να τιμήσουν το τραπέζι, που τους πρόσφερνε η Παναγία στη γιορτή της, βουβοί, σκυφτοί παρακολουθούσανε με ιερή κατάνυξη τα άγια γράμματα και το ιερό Ευαγγέλιο, που ο Χριστούλης με τους πέντε άρτους και τους δυο ιχθύς χόρτασε τον ατελείωτο κείνο, σαν σήμερα μαζεμένο και πεινασμένο κόσμο…».

«Στο χωριό Οξύλιθος, το οποίο είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Βορείου Καρυστίας και του Νομού Ευβοίας, στις 15 Αυγούστου, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στον περίβολο της μικρής Βυζαντινής εκκλησίας της Μεγαλόχαρης, μετά την θεία λειτουργία, προσφέρεται σε όλους τους προσκυνητές εκλεκτή ρετσίνα και στιφάδο, παραδοσιακό φαγητό του χωριού και της γύρω περιοχής.
Ο μικρός αυτός ναός της Παναγίας των Χατηριάνων, όπως ονομάζεται από παλαιούς αγιογράφους, χρονολογείται σύμφωνα με τις τοιχογραφίες του από το ΙΔ’ αιώνα και μάλιστα από τα έτη 1300-1370. Η τοιχοποιία και η αγιογραφία του ναού αυτού, της Αγ. Άννας, στο συνοικισμό Ψιθιάνων και του Αγίου Νικολάου στο συνοικισμό Ριτζάνων είναι τεχνοτροπίας Κωνσταντινοπολίτικης.
Το έθιμο του στιφάδου και της συνεστιάσεως που ενθυμίζει τις χριστιανικές αγάπες χάνεται μέσα στο χρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της πειρατείας, στην ακροθαλασσιά της περιοχής του χωριού Πετριές, βρέθηκε η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είναι πολύ πιθανό, η εικόνα που σώζεται μέχρι σήμερα, να προέρχεται από ναυάγιο πλοίου. Οι κάτοικοι των Πετριών την πήραν και την εφύλαξαν στην εκκλησία τους. Έπειτα από λίγες μέρες, η εικόνα, σύμφωνα πάντα με την προφορική παράδοση, εξαφανίστηκε από την εκκλησία κατά μυστηριώδη τρόπο και έπειτα από πολλές αναζητήσεις των κατοίκων, πληροφορήθηκαν ότι βρέθηκε ανηρτημένη μαζί με το καντήλι της, στον κοτσικά (Κερκίς ή δένδρο του Ιούδα) που είχε φυτρώσει έξω από το ναό της Παναγίας των Χατηριάνων. Την εικόνα την παρέλαβαν οι κάτοικοι των Πετριών και την μετέφεραν στην εκκλησία τους, αλλά και πάλι εξαφανίσθηκε και ξαναβρέθηκε ανηρτημένη, κατά περίεργη σύμπτωση, εις το αυτό και πάλιν μέρος, στο ίδιο δένδρο, έξω από το ναό της Θεομήτορος.
Το πράγμα αυτό χαρακτηρίσθηκε εύλογα από τους κατοίκους και των δυο χωριών ως θεία ενέργεια και αποφάσισαν να την τοποθετήσουν μέσα στο μικρό ναό. Το δένδρο πάνω στο οποίο βρέθηκε ανηρτημένη η εικόνα, σώθηκε μέχρι τις μέρες μας, μάρτυρας επί αιώνες της θείας αυτής επεμβάσεως και ενεργείας. Θεωρήθηκε από τους κατοίκους του χωριού ως ιερό δένδρο. Πριν από λίγα χρόνια ξεράθηκε και τώρα εκτεθειμένο στη φθορά του χρόνου σαπίζει πίσω από την προσθήκη του ιερού ναού, αφύλακτο και θεωρείται τόσο ιερό, μέχρι του σημείου να προκαλεί δέος στους «Ξυλιθιώτες» και στους Αθίγγανους (γύφτους) που διέρχονται και καταυλίζονται εκεί, πολλές φορές τους χειμερινούς μήνες. Κανένας δεν σκέφθηκε να το πάρει για καύσιμο ύλη.
Οι Οξυλιθιώτες για τη μεγάλη τιμή που τους έγινε εκ μέρους της Παναγίας, να προτιμήση το μικρό Βυζαντινό εκκλησάκι τους, καθιέρωσαν στη μνήμη της, να γίνεται πανηγύρι και να προσφέρουν στους προσκυνητές στιφάδο και εκλεκτή ρετσίνα. Εκάθοντο όλοι οικογενειακώς και με τις παρέες τους σταυροπόδι, γύρω από το ναό και έτρωγαν, όπως έλεγαν, το φαγητό της Μεγαλόχαρης. Το έθιμο αυτό ήταν και είναι τόσο βαθιά ριζωμένο μέσα στις καρδιές των Οξυλιθιωτών που και στα δύσκολα χρόνια έσφαζαν μικρά ζώα και παρασκεύαζαν πατσά, τα δε συκώτια και το κρέας με πολύ πιλάφι. Μια χρονιά στη Γερμανοιταλική κατοχή, λόγω ελλείψεως βοδινού κρέατος για να μη διακοπεί το έθιμο το έκαμαν με μελιτζάνες.
Καθόλου όμως απίθανο το πανηγύρι αυτό, να καθιερώθηκε από τα χρόνια της ανοικοδομήσεως και αγιογραφήσεως του ναού, γιατί η λέξη στιφάδο προέρχεται από το ιταλικό stufata που σημαίνει πνικτό ή κλειστό από τον τρόπο του μαγειρέματος. Αν πάρομε σαν βάση την ερμηνεία της λέξεως, πρέπει να θεωρηθεί Φράγκικης προέλευσης το φαγητό αυτό.
Στην γιορτή και στο έθιμο αυτό, κάθε Οξυλιθιώτης φροντίζει να δίνει το παρόν κάθε χρόνο, γιατί το πανηγύρι της Παναγίας των Χατηριάνων το θεωρεί κάτι δικό του και δεν φείδεται κόπων και χρημάτων. Η τήρηση του εθίμου αυτού τιμά ιδιαίτερα τους κατοίκους του Οξυλίθου.
Χάρη στη φιλεργατικότητα των κατοίκων του Οξυλίθου το πανηγύρι αυτό σήμερα είναι οργανωμένο από πάσης πλευράς και κατά την εορτή αρκετά πλήθη πιστών συρρέουν στον πανάρχαιο αυτό ιερό ναό, στο προαύλιο του οποίου υπάρχει χώρος με υπόστεγο και μέσα σε εκατόν είκοσι και πλέον καζάνια, ετοιμάζεται φαγητό, για τους πανηγυριστές.
Μετά το τέλος της ακολουθίας, ευλογουμένου του φαγητού παρά του μητροπολίτου Καρυστίας, επακολουθεί κοινή συνεστίαση σε ιδιόκτητα τσιμεντένια τραπέζια, ειδικά κατασκευασμένα από τους περισσότερους κατοίκους του χωριού.
Την παλιά εποχή τις απογευματινές και νυκτερινές ώρες ακολουθούσε στα δέκα καφενεία του χωριού διασκέδαση με λαϊκά όργανα και ελληνικούς χορούς. Οι Ελληνικοί χοροί είναι δείγμα της ελληνικής λεβεντιάς, η δε όρχηση είναι έκφραση αθώας χαράς και εθνικών και άκακων προσωπικών συναισθημάτων.
Το ωραίο αυτό έθιμο των ελληνικών χορών, μετά λαϊκών οργάνων, που εγκαταλείφθηκε εδώ και αρκετά χρόνια, ο φιλοπρόοδος Σύλλογος του Οξυλίθου «Ο Ευαγγελισμός» εργάζεται να αναβιώσει, γι’ αυτό κάθε χρόνο στην γιορτή διοργανώνει στην πλατεία ή σε κέντρο του χωριού χορούς με λαϊκά όργανα».

*
«Οξύλιθος», Περιοδική έκδοση Συλλόγου Οξυλιθιωτών, «Ο Ευαγγελισμός», Αρ. Φύλλου 15, Αύγουστος 1981. Τον Ιούλιο του 2002 τυπώθηκε μικρό βιβλίο με τίτλο Το Πανηγύρι της Παναγίας στον Οξύλιθο σε έκδοση του Ιερού Ναού Αγίων Αναργύρων. Το βιβλίο διετίθετο προς πώληση στους πανηγυριστές υπέρ του ταμείου της Πανηγύρεως.

Στις 15 Αυγούστου γίνεται το πανηγύρι της Παναγιάς στο αρχαίο βυζαντινό εκκλησάκι στην άκρη του χωριού Οξύλιθος, με φαγοπότι δωρεάν κάτω από τα ελαιόδεντρα έξω από την εκκλησιά. Την παραμονή σφάζουν τα βόδια και τεμαχίζουν τις μερίδες. Την άλλη μέρα το πρωί, νύχτα ακόμη, αρχίζει το βράσιμο του στιφάδου μέσα σε μεγάλα καθαρά καζάνια.

Στο τέλος άρχιζαν οι χοροί, οι οποίοι μεταφέρονταν μέσα στο χωριό και συνεχίζονταν μέχρι τα βαθιά μεσάνυχτα. Χορευόταν ο ιδιαίτερος Συρτός του χωριού, λίγο πηδηχτός, τον οποίο ένας άντρας σύρει εμπρός και τα κορίτσια μπαίνουν πολλά μαζί και πάλι όλα μαζί βγαίνουν. Τα κορίτσια φόραγαν την “ντούλα” (γυναικεία τοπική φορεσιά) που στο λαιμό κατέληγε σε “κλούσα” (δαντέλα) και κάλυπταν το κεφάλι με το “γιουρδάνι” (τσεμπέρι).

Οι άντρες φόραγαν βράκες, και στο κεφάλι οι πιο επιφανείς και υψηλότερης οικονομικής στάθμης ξεχώριζαν από το “σκληρό” (ψάθινο καπελάκι). Η παρουσία στη μία φωτογραφία ενός άνδρα που φέρει την φορεσιά τσολιά και στο κεφάλι φορά το “σκληρό” δεν έχει τοπικό χαρακτήρα, το πιθανότερο ότι κάποιος ξενοχωρίτης θέλησε να δώσει έμφαση στον γιορταστικό χαρακτήρα της ημέρας αυτής, που γιορτάζεται από τις αρχές του αιώνα μας στην ίδια τοποθεσία και με την ίδια λαμπρότητα.

Ελένη Μαργαρίτη